1-1طبقه­ بندي[1] مسائل زنجيره تأمين

هوانگ و همکاران (Huang, Lau, & Mak, 2003) به بررسي اطلاعات مشترک در يک زنجيره تأمين پرداخته و پس از انجام مطالعات، چهار معيار را براي طبقه ­بندي ارائه نموده­اند که اين معيارها عبارتند از: ساختار زنجيره تأمين، سطح تصميم، رويکرد مدلسازي و اطلاعات اشتراکي. معيارهاي فوق، به­ طور مختصر در زير توضيح داده مي‌شود­:

الف) ساختار زنجيره تأمين­

اين معيار، شيوه چيدمان سازمانها درون يک زنجيره تأمين و همچنين چگونگي ارتباط هر يک از آنها را با يکديگر تعريف مي­کند. نحوه ارتباط اين سازمان‌ها، به نوع سياست‌هاي استراتژيک و فعاليتهاي کل زنجيره تأمين بستگي دارد و شبکه زنجيره را تشکيل مي‌دهد. ساختارهاي ترتيبي، توزيع (واگرا)، مونتاژ (همگرا) و ترکيبي، انواع مختلف نحوه ارتباط اجزاي زنجيره به يکديگر مي‌باشند. بيامون و چن(Beamon & Chen, 2001) ­ساختار زنجيره تأمين را به چهار نوع عمده دسته­ بندي کردند:

• همگرا­ : هر گره در زنجيره حداقل يک پس­ نياز و همچنين چندين پيش ­نياز دارد.
• واگرا­ : هر گره در زنجيره حداقل يک پيش­ نياز و همچنين چندين پس ­نياز دارد.
• زوجي ­: ترکيبي از يک زنجيره همگرا و يک زنجيره واگرا.
• شبکه : اين نوع از ساختار زنجيره، بصورت انواع قبلي طبقه­ بندي نمي­شوند و از سه نوع قبلي پيچيده ­تر هستند.

البته اکثر تحقيقات انجام­ شده تا به امروز، داراي ساختارهاي از نوع شبکه مي­باشند و عمدتاً مراکز توزيع و توليد را شامل مي­شوند و گاهي ­اوقات تأمین ­کنندگان و خرده­ فروشان را نيز در بر مي­گيرند.

ب) سطح تصميم­

سه سطح تصميم­ گيري استراتژيک[2]، تاکتيکي[3] و عملياتي[4] در تصميمات اعمال شده در زنجيره تأمين مي­تواند اتخاذ گردد که البته سطوح مذکور با سه دوره زماني بلندمدت، ميان­ مدت و کوتاه ­مدت متناظر مي­باشند. سطوح تصميم بطور عمده به واسطه­ ي مقدار يا اثر تصميم گرفته شده، برحسب زمان دسته ­بندي مي­شود. براي نمونه، هوانگ و همکاران(Huang et al., 2003) تصميماتي را که منجر به انتخاب مکان­هاي توزيع، انبار و توليد مي­شود، در سطح استراتژيک در نظر گرفتند و همچنين قسمت­ هايي از توليد را که باعث کمينه­ سازي هزينه­ هاي سراسري مي­شود، بطور قراردادي در اين سطح لحاظ کردند. در سطح تاکتيکي نيز، آنها جنبه­ هايي مانند برنامه­ ريزي توزيع و توليد، تخصيص ­دادن ظرفيت­هاي حمل و توليد، موجودي­ها و مديريت­ کردن ذخاير اطمينان را در اين سطح معرفي کردند و نهايتاً عمليات دريافت کالا را در سطح عملياتي قرار دادند. تنها زنجيره‌هاي تأميني مي‌توانند به فعاليت خود در بازار ادامه دهند که بتوانند سطوح تصميم‌گيري را در شرايط مختلف، يکپارچه کنند(Diabat & Richard, 2009).

سطوح مختلف تصميم‌گيري همراه با نمونه‌هايي از هر سطح و طول دوره زماني مربوطه در جدول 2- 1 آورده شده است:

جدول 2- 1: سطوح تصميم‌گيري(Huang et al., 2003)

اکثر تحقيقات انجام شده تاکنون، در سطح تصميم تاکتيکي بوده، ضمن آنکه برخي از تحقيقات انجام شده نيز بيش از يک سطح را در بر مي­گيرند.

ج) رويکرد مدلسازي زنجيره تأمين­

رويکرد مدلسازي شامل نوع نمايش، روابط رياضي و جنبه­ هاي در نظر گرفته شده براي طراحي زنجيره تأمين مي‌باشد. شايان ذکر است که مدل­هاي مذکور همه از نوع مدل­هاي رياضي مي­باشند.

• برنامه ­ريزي خطي: اين بخش شامل برنامه­ ريزي خطي و برنامه­ ريزي خطي عدد صحيح/ آميخته مي­باشد.
• برنامه­ ريزي غيرخطي­: اين بخش شامل برنامه ­ريزي غيرخطي­ و برنامه­ ريزي غيرخطي عدد صحيح/ آميخته مي­باشد.
• برنامه ­ريزي چندهدفه­: اين بخش شامل برنامه­ ريزي خطي چندهدفه،برنامه ­ريزي خطي عدد صحيح چندهدفه،برنامه­ ريزي غيرخطي چندهدفه، برنامه ­ريزي عدد صحيح غيرخطي چندهدفه مي­باشد.
• برنامه ­ريزي رياضي فازي
• برنامه ­ريزي احتمالي
• الگوريتم ­هاي ابتکاري و فراابتکاري
• مدل­هاي ترکيبي

د) اطلاعات اشتراکي­

اين معيار شامل اطلاعات به اشتراک گذاشته شده بين هر گره از شبکه مي­باشد که اين گره­ها توسط مدل مشخص مي­شوند. فرآيند اطلاعات اشتراکي، نقشي حياتي در برنامه ­ريزي زنجيره تأمين کارا ايفا مي‌کند. هوانگ و همکاران معتقدند که عامل اطلاعات اشتراکي را مي­توان به شش دسته مختلف توليد، فرآيند، منابع، موجودي، سفارش­ها و برنامه­ ريزي طبقه­ بندي کرد.

مولا وهمکاران (Mula, Peidro, Diaz-Madronero, & Vicens, 2010) چهار معيار ديگر را به طبقه بندي هوانگ و همکاران اضافه کردند که به صورت مختصر در زير توضيح داده شده است:

ه) هدف

در اکثر تحقيقات انجام شده، هدف، کمينه سازي کل هزينه‌هاي سيستم مي‌باشد.

و) محدوديت‌ها

شناسايي اين ويژگي‌ها، مدل را محدود مي‌کند تا براي محيط‌هاي معيني به‌کار برده شود. برخي از محدوديت‌هاي زنجيره تأمين، به گره‌هاي خاص (خرده‌فروش‌ها، انبارها و ...) و عدم وجود آنها در مدل مربوط مي‌شود و يا اينکه ناشي از طرح توليدي زنجيره تأمين مي‌باشد که عمليات آن را محدود مي‌کند.

ز) نوآوري

اين قسمت در بر گيرنده تازگي و نوآوري تحقيق بوده و شامل قسمت‌هايي مي‌شود که محقق، خود دانشي را به مسئله اضافه مي‌کند.

ي) کاربرد عملي

اين بخش شامل کاربردهاي عملي، مطالعات موردي و نيز مثال‌هاي عددي به منظور اعتبارسنجي مدل‌هاي ارائه شده و اهداف تحقيقات مي‌باشد.

[1] Taxonomy

[2] Strategic

[3] Tactical

[4] Operational